DONGENG
Mangle no 2565, 18-24 Pebruari 2016
Aesop bisa disebutkeun bapa
dongéng sasatoan sadunya. Ieu pangarang anu cenah hirup dina taun 500-an saacan
Maséhi geus ngumpulkeu ratusan dongéng sasatoan. Ngan lantaran waktuna anu
heubeul pisan, henteu écés pisan sabaraha dongéng sasatoan anu bener-bener
meunang ngarang manéhna, sabaraha anu saukur nuliskeun deui dongéng anu sumebar
sacara lisan dina jaman harita. Da cenah, sakur dongéng sasatoan anu sumebar
jaman harita atawa jaman saacanna mah sok disebutkeun meunang Aesop waé. Bakat
ku heubeul téa, cenah henteu écés ogé saha ari Aesop sabenerna jeung urang
mana. Naha manéhna téh urang Yunani atawa lain, da geuning réa nagara anu ngaku
yén Aesop téh lahir jeung hirup di nagarana.
Ngan anu écés, dongéng ti
jaman baheula ogé geus dianggap henteu saukur ngabobodo budak céngéng. Aya ajén
séjén, pangpangna ngeunaan moral, dina dongéng anu hésé katimu dina élmu
pangaweruh séjénna. Apan cenah jelema palinter jaman harita henteu saukur
ngagugulung élmu pangaweruh (sains) jeung filsafat wungkul. Socrates, salah
saurang filsuf kawentar jamana kuno, basa keur dibui apan ngarang deui
dongéng-dongéng Aesop kana wangun sajak. Jalaluddin Rumi, panyajak sufi téa,
apan nyelip-nyelipkeun dongéng dina sajak-sajakna anu kawentar téh. Atuh dongéng
Aesop jeung Rumi anu terusna dipisahkeun tina sajak-sajakna ditarjamahkeun kana
basa-basa séjén, sumebar di tempat-tempat séjén.
Dongéng dipercaya
henteu saukur ngahibur barudak. Tapi jadi spirit anu ngahégarkeun budaya di
tempat dongéng éta sumebar. Tangtu waé kaasup di urang. Muhammad Musa ngarang
buku Dongéng-Dongéng Pieunteungeun anu diterbitkeun taun 1867 ku Kantor Citak
Kangjeng Goopernemen. Dongéng-dongéng dina ieu buku téh henteu saukur dongéng
sasatoan. Majalah Manglé kungsi ngamuatkeun deui dongéng-dongéng Muhammad Musa,
pikeun ngawanohkeun dongéng-dongéng heubeul ieu ka anu maracana, pangpangna ka
barudak.
Sigana unggal budak ogé
resep kana dongéng. Henteu diwatesan ku jaman. Naha baheula basa hirup karasa
simpena, naha ayeuna waktu tehnologi nyiptakeun sagala anu ahéng; dongéng mah
tetep dipikaresep. Henteu percaya mah, ngajaran wé ngadongéng ka barudak anu
umurna acan lima taun.
Sabada uanggal poé
ngadongéng ka barudak, kuring sorangan pirajeunan ngumpulkeun dongéng. Anu
dipilih téh dongéng anu ceuk pangrasa alus, naha caritana ramé atawa ajén
moralna luhur. Dongéng téh dituliskeun deui, anu panjang teuing dipondokeun anu
pondok teuing dipanjangan, dipasieup, dipapantes, ceuk sorangan. Aya anu geus
terbit taun kamari anu dijudulan Dongéng Mendidik Dari Dunia Binatang (Laksana
Kids, 2015).
Salila ngimeutan
dongéng, réa dongéng di hiji tempat anu sarimbag jeung dongéng di tempat séjén.
Dina dongéng Muhammad Musa ogé kapanggih sababaraha dongéng anu sarimbag jeung
dongéng Aesop. Ogé aya dongéng anu mirip jeung dongeng Jalaluddin Rumi. Misalna
dina dongéng Sobat.
Kieu caritana mah: Aya
dua sobat anu geus jangji bakal silihtulungan, sapapait-samamanis. Ari pék
panggih jeung baruang, Geus teu bisa kabur. Nu saurang naék kana tangkal kai.
Anu saurang deui da puguh teu bisa mingé pisan, gancang papaéhan. Barung
ngambeuan anu papaéhan, tuluy indit. “Ari tadi baruang téh ngaharéwos naon?”
ceuk anu naék sanggeus nyamperkeun. “Ulah daék deui
babarengan jeung sobat nu sok cidra, nu teu daék silih tulungan, ngan
mentingkeun salemet sorangan baé, kitu ceuk baruang téh.”
Dongéng éta téh kapanggih ogé dina
dongéng Jalaluddin Rumi. Ari Rumi, cenah réa nyutat dongéng panyajak sufi
saheulaeunana saperti Fariduddin Attar. Dina dongéng mah geus ilahar ngadongéngkeun
deui dongéng anu dianggap alus. Matakna henteu héran lamun dongéng
Sangkuriang-Dayang Sumbi dina sasakala Tangkuban Parahu kapanggih ogé “caritana”
dina dongéng rahayat di Kalimantan atawa Sumatera. Anu penting mah, kumaha
carana nepikeun ajén moral sangkan leuwih écés jeung karasa.
Di batur, dongéng-dongéng baheula téh
diraéh deui, dipasieup ku hasil tehnologi anu matak ahéng téa. Ajén moralna
diarah, diécéskeun, diwawaas ngarah leuwih karasa. Atuh ngarah kalandep ku
manusa jaman moderen, dongéngna diramékeun saperti anu aya dina pikiran manusa
moderen. Dina wangun film misalna.
Sataun katukang lalajo film La Belle At
La Bete, Beauty And The Beast persi Prancisna. Caritana mah kitu kénéh, ngan
konplik ditambah ku karakter lain anu ogé milu ngalalakon. Tapi angger anu
utama dina dongéng Beauty And The Beast mah cinta anu ihlas. Éta dongéng
heubeul anu geus puluhan kali difilmkeun téh dipasieup deui, dilalajoanan,
malah sawaréh anu lalajo maké carinakdak sagala kagagas ku caritana.
Di urang, media massa hasil tina jaman
moderen saperti film, siga-siga anu arék poho kana dongéng baheula. **
0 Response to "DONGENG"
Posting Komentar