SASAKALA
Tribun Jabar, 18-20 Desember 2013
Puruluk menyan. Peletek haseup
nyambuangkeun seungit. Gereyem ngarajah:
Hung...
ahung.... Neda widi ka anu suci, neda ampun ka karuhun, amit ka anu di wétan
amit ka anu di kulon amit ka anu di kalér amit ka anu di kidul, kula seja
ngalalana, ngalalana ka alam bahaya, alam padungdung nu taya tungtung, amit-amit
éléh ku dedemit, palias ngababatang ku binatang, palias perlaya ku buta, palias
istan, istan palias, ppuuhh... ppuuuhhh....
Nangtung. Sakedap neuteup alam éndah,
alam éndah anu baris ditinggalkeun. Gunung-gunung atra katingali, teu kasaput
ku pepedut. Langit lénglang. Tatangkalan ngémploh héjo, héjo seger. Cai
nyirilik di curug leutik, angin mapay-mapay sampalan. Pileuleuyan.
Teu nolih deui ka tukang. Ngagedig. Reg
hareupeun pager cahaya. Pager cahaya anu duka sabaraha kandelna duka sabaraha
jangkungna. Teu aya anu kakuping teu aya anu katingali naon anu aya di lebet
éta cahaya. Ieu. Pager ieu anu misahkeun alam tengtrem jeung alam hieum téh.
Gajleng. Kadia maung pager cahaya téh
ditembus. Gulitik dina amparan keusik. Ceuli rancung. Panon hurung. Renghap suwung.
Sahéng. Sahéng di kidul sahéng di kalér sahéng di wétan sahéng di kulon.
Tarompét nérétét. Pakarang patingbelentrang. Nu ngajerit nu ngocéak nu
ngalengis nu susumbar nu ngagakgak nu ngagikgik nu ngagukguk. Minuhan langit.
Kaangin-angin ka kaanggangan. Kabawa umpalan walungan ka lautan.
Rancingeus. Caringcing pageuh éling. Aman.
Taya tanda-tanda musuh. Ngaléngkah lalaunan. Hiji dua tilu. Tilu léngkah.
Borélak di langit segedé tatit. Ngabelesat. Ngajleng. Mun teu ngajleng ancur
awakna. Naga sagedé tangkal kalapa notog embun-embunan, mebes ka jero taneuh.
Pucunghul deui di hareupeun. Renghosna seuneu ngabebela. Huntuna beusi meunang
meuleum. Sérépét bedog pasrén. Gurilap seuseukeutna.
“Saha andika? Naga percona atawa naga
bonar?”
“Waahh... tong loba tatanya. Teu penting
saha-sahana di dieu mah.”
Belesat naga narajang ku jurus Nyamber
Bangkong. Ngan orokaya bedog pasrén ngahadang ti ditu ti dieu. Lol ka kénca
disampakeun seuseukeut bedog. Lol ka katuhu direuwaskeun gurilap bedog. Sirah
naga jeung bedog pasrén siga anu keur ocon. Pareng dina hiji detik, enya dina
hiji detik, naga anu ilang akal teu bisa waé nyamber, kasabet bedog pasrén,
sapat sapisan. Awak naga gugulitikan ngababad tatangkalan. Getih nyebrot lir air
mancur dadakan. Keusik beureum taneuh beureum jukut beureum tatangkalan
bareureum. Sirah naga ancul-anculan. Panon buncelik. Tungtungna awak naga jeung
sirahna ngalumbuk teu aya daya. Paéh sapisan.
Naga téh dicacag. Belewek belewek
dihuapkeun. Eureuleu teurab. Kitu cenah kakedahanana. Anu paragat nyawana kedah
diteureuy. Margi upami henteu diteureuy bakal hirup deui. Sadayana anu aya di
dieu, di leuweung padungdung ieu, gaduh aji pancasona.
Bedog pasrén dielap ku daun cau. Bes
kana sarangkana. Gedig ngaléngkah. Caringcing pageuh éling. Saringset pageuh
inget.
**
Kitu cenah kakedahanana. Tos watek ti
ajalina. Upami hoyong tenang kedah perang. Bari dina perang téh tong aya rasa
karunya. Da musuh mah tetep musuh. Di alam padungdung mah teu aya unggulan kadu
katilu sareng saterasna. Da sadayana parantos perlaya ku anu digjaya.
Mungguh anjeunna. Anjeunna téh utusan ti
marcapada, ti alam pawenangan. Mangabad-abad dunya harénghéng. Di unggal benua
unggal pulo unggal nagara, jalmi-jalmi parebut alas. Alas kadaharan alas
kakawasaan alas kawanitaan alas kalalakian, janten sabab musabab silihintip
pati silihala nyawa silihtugel jangga silihuber umur. Kocapkeun aya jalmi
pinilih linuhung élmu gentur tatapa gentur puasa legok tapak genténg kadék. Saur
éta kasepuhan, dunya téh parantos hieum, hieum sapisan. Di wétan meredong di
kulon meredong di kalér meredong di kidul meredong. Dunya téh kedah diruat.
Diruat ku anu kiat. Kiat tarung di gunung padungdung. Margi jurig nyiliwuri
sétan marakayangan binatang barangasan anu aya di éta gunung, janten ulon-ulon
kaawonan janten lantaran pacéngkadan. Nya, sadayana mupakat. Présidén ti
Amerika présiden ti Eropah présidén ti Afrika présidén ti Australia présidén ti
Asia, sami-sami mercantenkeun ka éta kasepuhan anu moal disebatkeun namina,
kanggo milih utusan.
Murid éta kasepuhan pisan anjeunna téh. Jalmi
linuhung élmu lahir élmu batin élmu paré anu wuwuh ngeluk. Enya ogé kitu,
anjeunna téh kantos salempang, inggis ku bisi rémpan ku sugan. Sanés hariwang
ku nyawa jejerih ku pati. Keun da éta mah tos aya anu ngaturna, aya anu
kagunganana. Tapi salempang sotéh bilih tugas henteu tuntas.
“Tong dipikiran ka palebah dinya. Acan
ogé miang geus hariwang. Atuh éta mah jejerih sieun dibintih kuméok méméh
dipacok. Jung ayeuna mah geura miang. Caringcing kudu éling. Saringset kudu
inget. Mama ogé moal ngantep. Mama nalingakeun ti kaanggangan. Ngabaturan hidep
ku du’a.” Kitu kasauran Mama Kasepuhan ka muridna ku anjeun. Atuh saparantos
direugreugan kitu mah murid kakasih téh amit miang. Léngkahna merenah, teu
honcéwang teu hariwang.
Kitu kaayaanana. Di wilayah-wilayah
harénghéng, di médan danalaga, aya waé anu ngatur siasat. Skenario ditulis ti
anggalna. Apan unggulna Pandawa di danalaga Kurusétra ogé aya Batara Kresna. Enya
ogé titis tulis ti ajali mah apan moal aya anu terang. Êta mah husus kagungan
Anu Maha Rusiah.
Di gunung padungdung ogé kitu kaayaanana. Dina
hiji detik, dina hiji waktu anu nangtukeun, Mama Kasepuhan sumping mangrupa
ilapat. Di hiji mumunggang utusan ti marcapada téh pasangrok sareng maung
lodaya saageung gajah. Atuh tarung patutunggalan ampir-ampir teu aya tungtung.
Sami-sami paséhat dina silat utama dina bitotama. Séréd sumérédan banting
binantingan. Silihtajong silihcakar silihbongohan kaapesan. Sadinten dua dinten
tilu dinten... tos saminggu nu bitotama teu aya anu perlaya. Dinten katujuh Sang
Utusan téh ngaraos suda tanaga kadéséh setamina. Upami maung lodaya terangeun
meureun sakali narajang ogé musuhna ngababatang. Ma’lum jalmi pinilih, suda
tanaga sanés hartos leungit pangarti. Anjeunna ujug-ujug émut kana kasauran
maneuh Mama Kasepuhan sabada ngadongéng: “Dongéng téh lain saukur ngabobodo
budak céngéng. Tapi aya hartina anu jembar. Saperti dongéng sakadang kancil
jeung maung....”
Sang Utusan anu parantos suda tanaga
ngagakgak. Maung undur saléngkah, taki-taki bilih musuhna ngawatek ajian.
“Kunaon silang seuri? Nyeungseurikeun
aing?” ceuk maung songong.
“Kula mah nyeungseurikeun kalakuan
urang. Naha mani popohoan gelut téh. Padahal mimitina mah kula téh saukur
kasieunan. Sieun andika ngarebut barang pusaka anu keur dijaga ku kaula.”
“Barang pusaka naon?”
“Jangji moal ngarebut pasti dibéjaan.”
“Moal. Sok wani sumpah.”
“Barang pusakana mah beubeur, beubeurna
Kangjeng Nabi Sulaéman. Sing saha anu maké éta beubeur, titingalianana bakal
plung-plong araréndah. Unggal poé téh ngan gumbira jeung gumbira. Atuh di médan
perang bakal unggul jeung unggul.”
“Mana beubeurna?”
“Beubeurna mah itu dina dahan sélong.”
Tos kitu perwatekna maung. Abong préman
di leuweung jéger tukang meres sasatoan, barang ditunjukeun beubeur pusaka, teu
ngémut kana jangjina deui ngan gajleng waé ngarontok beubeur pusaka. Ari anu
majarkeun beubeur pusaka téa nyaéta oray sanca anu keur reureuh. Atuh puguh waé
oray sanca ambek. Barang beubeur téa dipakékeun kana cangkéng maung ngan
reketek waé oray sanca mageuhan, beuki lami beuki tarik. Maung reuwas. Mata
buncelik, teras adug-adugan, lumpat ka ditu ka dieu, tunggar-teunggar,
gogorolongan. Tatangkalan rarubuh batu-batu balalencar. Maung eungapeun teu
tiasa ngambekan. Tungtungna leuleus, ngudupruk lir kapuk kaibunan. Tos kitu
mah, Sang Utusan mung sakali ngaheumbat, maung sareng oray sanca paragat
nyawana.
**
Kocap kacarita, gunung padungdung mimiti
simpé. Jurig nyiliwuri sétan marakayangan binatang barangasan, hiji-hiji
perlaya alatan silihpergasa. Simpé. Tapi sidik aya kénéh musuh anu kudu
disusul. Diobrot ka léngkob-léngkob diudag ka unggal tegalan diintip-intip di
pasir, tapi weléh teu kapanggih. Sang Utusan tos taak mecak déngkak. Mama
Kasepuan sumping dina hiji wengi. Anjeunna ngaluarkeun eunteung lopian.
“Enya, tinggal hiji deui alaeun téh.
Tapi anu ieu mah licik taya paceklik nipu teu apal waktu. Mangka singati-ati.
Tuh tingali, aya di belah wétan geuning. Nyumput dina rungkun. Ngadon
ngabongohan. Ngantep téh nganti-nganti hidep lungsé kacapéan.” Kitu kasauran
Mama Kasepuhan bari ningali eunteung lopian. Sang Utusan unggut-unggutan, nembé
kaémut upami kitu kaayaanana mah.
“Pangabisana mah teu sabaraha. Tapi tong
hélok ku naon nu nyésa téh manéhna. Banténg, gajah, dinosaurus, singa,
kingkong, buaya, buta, vampir, pocong, perlaya ku dilicikan téa. Jig ayeuna mah
téang ka wétan. Dua poé gé anggeus geura tugas téh.”
Sang Utusan reugreug saparantos nampi
piwejang. Anjeunna kebat lumampah ka wewengkon wétan. Mama Kasepuhan ngantosan
di luar pakalangan, di luar gunung padungdung téa. Sadinten dua dinten tilu
dinten... tos jejeg saminggu murid kakasih téh henteu jol waé. Ditingali téh
dina eunteung lopian geuning nuju diudag-udag ku bagong bayangan bari
kokocéakan margi unggal ngendoran lumpatna imbitna disundul ku bagong. Mama
Kasepuhan hémang teu aya papadana. Tapi ningali muridna dikakaya mah anjeunna
ngaharéwos. “Jleng... ngajleng wé ka alam urang. Keun sugan tinggal hiji mah
moal matak harénghéng alam dunya....”
Mungguhing perwatek jalmi linuhung élmu,
haréwos Mama Kasepuhan langsung kakuping sareng kahartos ku manah muridna. Atuh
gajleng waé Sang Utusan nembus pager cahaya. Clé kana lemah tos aya di payuneun
Mama Kasepuhan.
“Jauh tina panyangka, naha hidep bet
diudag-udag, ampir-ampir bobor karahayuan.”
“Ampun, Mama, putra téh teu tiasa
namatkeun tugas sacara sampurna. Unggal tos dipergasa, éta bagong téh tos
kantun bangkéna, teu wasa putra téh ngahuapkeunana.”
“Naha?”
“Apan bagong mah haram, Mama.”
Mama kasepuhan ngahuleng ngaragameneng.
Nembé kaémut, murid anu ieu mah apan tos bénten ageman. Agemanana nyaéta anu
ngaharamkeun kana daging bagong.
**
“Terasna kumaha? Bagong téh ngudag ka
alam dunya?” ceuk saurang budak.
“Puguh wé bagong téh teras ngobrot, dugi
ka ayeuna,” walon tukang dongéng.
“Geuning ka urang mah henteu ngudag. Aya
ogé bagong di kebon binatang dikandangan.”
“Hiss... da sanés bagong sapertos kitu.
Bagong ieu mah apan licik sareng jagoan. Tiasa mancalaputra mancalaputri, tiasa
janten jalmi janten perhiasan janten artos janten acuk janten keretas janten
télépon janten proyek janten naon waé ogé tiasa.” ***
Bandung, November-Desember 2012
0 Response to "SASAKALA"
Posting Komentar